Kiedy udać się do logopedy?

Prawidłowy rozwój mowy dziecka ma duże znaczenie dla jego rozwoju intelektualnego i społecznego. Dlatego istotne jest, aby z zaburzeniami mowy trafić do logopedy odpowiednio wcześnie. Przyczyny wad wymowy u dzieci mogą być różne. Do najczęściej występujących zaliczyć można nieprawidłową budowę anatomiczną, skrócone wędzidełko podjęzykowe, małą sprawność ruchową narządów mowy, a w szczególności języka i warg. Wady wymowy są spowodowane równie często nieprawidłowym oddychaniem, długotrwałym ssaniem smoczka, wadami zgryzu, zaburzeniami lub osłabieniem słuchu. W każdym z tych wypadków konieczna jest szybka terapia u logopedy, w przeciwnym razie wada będzie się pogłębiać.

Niepokojące objawy

Do logopedy powinniśmy udać się zawsze, kiedy mamy wątpliwości, czy wymowa naszego dziecka jest prawidłowa. W przypadku dzieci do drugiego roku życia naszą uwagę powinna zwrócić sytuacja, w której niemowlę nie gaworzy, nie powtarza sylab, a także gdy dziecko roczne nie przejawia zainteresowania mową. Ponadto niepokojącym sygnałem jest nienawiązywanie kontaktu wzrokowego z osobą mówiącą do malucha. Zaniepokoić powinno nas również, jeśli dziecko podczas artykulacji wsuwa język między zęby, a także gdy nawykowo mówi przez nos.

Prawidłowa wymowa a nauka

Oprócz wpływu na kontakty społeczne naszej pociechy i pewność siebie, zaburzenia mowy u dziecka w wieku szkolnym przekładają się na błędy w pisowni. Objawia się to przede wszystkim podczas pisania ze słuchu. Wówczas ćwiczenie słuchu jest jedną z istotniejszych elementów terapii. Współczesny logopeda uczy nie tylko prawidłowej wymowy, ale również komunikacji. Pracuje z pacjentem nad poprawnością fonetyczną i gramatyczną, logicznym budowaniem wypowiedzi i ogólną sprawnością komunikacji. Warto pamiętać, że im wcześniej rozpoczniemy terapię, tym lepsze będą jej efekty.

Ćwiczenia na aparat mowy

1. Ćwiczenia warg i policzków

 

• Niesforny balonik – nadymanie jednego policzka i przesuwanie powietrza z jednej strony jamy ustnej do drugiej – wargi złączone.

• Zajączek – wciąganie policzków do jamy ustnej, policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą „zajęczy pyszczek”.

• Całuski – wargi ściągnięte, wywinięte do przodu – jak przy cmoknięciu.

• Mam wąsy – utrzymanie słomki między nosem a górną wargą.

• Nic nie powiem – mocne zaciśniecie rozciągniętych warg.

• Pajac – wesoła mina: wargi złączone, kąciki uniesione do góry, smutna mina: wargi złączone, kąciki opuszczone w dół.

• Minki – naśladowanie min: wesołej – płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki, smutnej – podkówka z warg, obrażonej – wargi nadęte, zdenerwowanej – wargi wąskie.. 

• Rybka – wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb. 

• Zły pies – naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów. 

• Echo – dobitne wymawianie samogłosek a, o, e, i, u, y. 

• Masaż warg – nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej. 

• Motorek – parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora

•  

      2.Ćwiczenia języka

 

• Dotykanie palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem, parkingiem itp.. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.

• Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu kawałków kukurydzianych chrupek.

• Zlizywanie nutelli, miodu, dżemu itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.

• Konik jedzie na przejażdżkę – naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.

• Winda – otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą – raz do góry, raz do dołu.

• Karuzela – dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.

• Chomik – wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.

• Zawody –  kto dłużej utrzyma nieruchomo język za górnymi zębami przy szeroko otwartej buzi ?

• Malarz – maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.

• Młotek – wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa. Usta szeroko otwarte!

• Żyrafa – ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, w kierunku nosa,  najdalej jak potrafisz.

• Słoń – ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.( Usta otwarte, żuchwa nieruchoma)

 

      3. Ćwiczenia żuchwy (szczęki dolnej)

 

• Zamykanie i otwieranie domku – szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.

• Grzebień – wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.

• Krowa – naśladowanie przeżuwania.

• Guma do żucia – żucie gumy lub naśladowanie.

• Opuszczanie żuchwy – powoli i spokojnie opuszczaj żuchwę, starając się jak najszerzej otworzyć buzię. Po serii powolnych ruchów, przyspiesz je.

•  Ziewanie – świetne ćwiczenie na rozluźnienie stawu. Ziewnij kilkukrotnie.

• Robienie kółek żuchwą – raz w prawo, raz w lewo. 

•  „Zamiatanie” żuchwą – przy otwartej buzi przesuwaj dolną szczękę rytmicznie na boki, najpierw powoli, a potem coraz szybciej.

• Małpa– ruszaj żuchwą we wszystkich kierunkach, podobnie jak wykonują to małpy. To doskonałe ćwiczenie rozluźniające.

 

      4.Ćwiczenia podniebienia miękkiego 

 

•  Zmęczony piesek – język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami. 

•  Chory krasnoludek – kasłanie z językiem wysuniętym z ust. 

•  Balonik – nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem. 

•  Biedronka, parasol, sukienka itp. – przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki… 

• Śpioch – chrapanie na wdechu i wydechu.

• Rozmowa  kukułki i kurki – wymawianie sylab:ku – ko, ku -ko,uku – oko, uku – oko,kuku – koko, kuku – koko.

         5.Ćwiczenia oddechowe

•  „Wąchanie kwiatów” –  powoli wciąganie powietrza noskami , czynność powtarzamy kilkakrotnie ( można też wąchać perfumy lub inne zapachy).

•   „Dmuchawce – latawce” –  wciąganie powietrze nosem i dmuchanie jak najdłużej na dmuchawiec lub latawce.

•    „Chłodzenie zupy” – ręce złożone na kształt głębokiego talerza,  wciąganie powietrza noskami, a wydmuchiwanie buzią jak najdłużej

• „Chuchanie na zamarznięta szybę” –  wciąganie powietrza nosem a następnie chuchanie jak najdłużej tak, aby zaparowała.

•  „Chuchanie na zamarznięte ręce” – tak, aby poczuć na nich ciepło.

• „Mecz ping – ponga” –  siedzenie po przeciwnych stronach stolika i dmuchanie na piłeczkę tak aby nie spadła ze stolika

• Wydłużanie fazy wydechowej poprzez wypowiadanie spółgłosek

• Dmuchanie na plastikowe mini zabawki na kółkach,  z taką siłą, aby mogły się przemieszczać

• Trzymanie w dłoni małego kłębka wełny lub piórka. Po głębokim wdechu nosem zdmuchiwanie ich.

• Dmuchanie na świecę w taki sposób, aby płomień wyginał się, ale nie zgasł.

• Puszczanie baniek mydlanych. Zachęcanie do wykonania jak największej bańki mydlanej.

• Dmuchanie przez rurkę  na lekkie przedmioty.

• „Gotowanie wody” – dmuchanie przez rurkę zanurzoną w wodzie tak, aby tworzyły się pęcherzyki powietrza na jej powierzchni. 

• Wydmuchiwanie kółek na lustrze.

Opracowała: Katarzyna Sikora